Als ondernemer kunt u te maken krijgen met financiële moeilijkheden. Tijdig ingrijpen is cruciaal om de situatie onder controle te krijgen en om ongewenste gevolgen te beperken. De alarmbelprocedure verplicht de bestuurders om actie te ondernemen bij ernstige verliezen om gevolgen, zoals aansprakelijkheid of faillissement, te vermijden. Wanneer is deze procedure van toepassing en wat moet u doen?

Wanneer is de alarmbelprocedure van toepassing?

Bij de alarmbelprocedure wordt de financiële gezondheid beoordeeld aan de hand van het netto-actief van de onderneming. Dit is het totaalbedrag van activa, verminderd met de schulden, voorzieningen, niet-afgeschreven kosten van oprichting en uitbreiding en niet-afgeschreven kosten van onderzoek en ontwikkeling. Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen kapitaalloze vennootschappen (BV’s[1] en CV’s[2]) en kapitaalhoudende vennootschappen (NV[3]). In NV’s moet de procedure worden opgestart indien het netto-actief van de vennootschap gedaald is tot minder dan de helft van het kapitaal. In BV’s en CV’s dient deze procedure in twee gevallen opgestart te worden:

• Balanstest: Wanneer het netto-actief negatief dreigt te worden of negatief is geworden;
• Liquiditeitstest: Wanneer de vennootschap niet in staat zal zijn om gedurende minstens de twaalf volgende maanden haar schulden te voldoen wanneer ze opeisbaar worden.

Wat moet de onderneming doen?

Als één van de bovenstaande situaties zich voordoet, moet het bestuursorgaan de Algemene Vergadering oproepen tot een vergadering binnen twee maanden na de vaststelling van de financiële moeilijkheden. Het bestuursorgaan kan de ontbinding of de continuïteit van de onderneming voorstellen. Als het kiest voor de continuïteit, moet het in een verslag financiële herstelmaatregelen uitwerken. Deze maatregelen komen op de agenda van de vergadering te staan. Het is belangrijk om realistische maatregelen uit te werken die niet enkel de huidige financiële toestand verbeteren. Maar ook om herhaling in de toekomst te voorkomen.

Indien het netto-actief bij een NV gedaald is tot minder dan een vierde van het kapitaal, kan de onderneming ontbonden worden als een meerderheid van een vierde van de uitgebrachte stemmen wordt bereikt. Als de financiële toestand dermate slecht is en het netto-actief gedaald is beneden het minimumkapitaal (61.500 euro), kan elke belanghebbende de ontbinding vorderen. In dit geval kan de rechtbank de onderneming nog de mogelijkheid bieden om binnen een bepaalde termijn haar financiële toestand te verbeteren. Zo kan de onderneming de ontbinding vermijden.

Wat zijn de gevolgen bij niet-naleving van de alarmbelprocedure?

Als er geen stappen ondernomen worden, kan de financiële situatie steeds verder verslechteren totdat faillissement onvermijdelijk wordt. Verder kan dit ook schadelijk zijn voor de reputatie van een onderneming. Financiële instellingen zijn minder geneigd om kredieten te verstrekken en het heeft een negatieve impact op het vertrouwen van contractspartijen.

Wanneer het bestuursorgaan de Algemene Vergadering niet tijdig bijeenroept, kunnen de bestuurders aansprakelijk worden gesteld voor de schade die derden hebben geleden. Er wordt namelijk vermoed dat de schade ontstaan is door het niet-tijdig samenkomen van de Algemene Vergadering. Het bestuursorgaan kan enkel aan deze aansprakelijkheid ontsnappen indien het aantoont dat de onderneming, ondanks de bijeenroeping, toch failliet zou gaan. In de praktijk aanvaarden rechters deze weerlegging zelden.

Conclusie

De alarmbelprocedure legt strenge verplichtingen op, maar dit is in het eigen belang van ondernemingen en om derden te beschermen tegen ongewenste gevolgen. Deze procedure houdt ondernemingen alert om actie te ondernemen wanneer het financieel niet goed gaat. Zo wordt voorkomen dat de situatie uit de hand loopt. Door proactief te handelen, kunnen bestuurders ernstige gevolgen vermijden. Hierdoor blijft de onderneming levensvatbaar op lange termijn.

[1] Art. 5:153 WVV

[2] Art. 6:119 WVV

[3] Art. 7:228 WVV

Zele, 14 juli 2025